Orqan Donorluğu

Ölümdən sonra donor olmaq üçün iki əsas üsul var: ərizə ilə müraciət və onlayn qeydiyyat. Ərizə ilə donor olmaq istəyən şəxslər Orqan Donorluğu və Transplantasiyası üzrə Koordinasiya Mərkəzinə yaxınlaşaraq Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən təsdiqlənmiş ərizə formasını doldurmalıdırlar. Mərkəzin ünvanı: Bakı şəhəri, Nəsib bəy Yusifbəyli küçəsi 107, G bloku, 8-ci mərtəbədir. Müraciətlər yalnız iş günləri, yəni bazar ertəsindən cümə gününə qədər, saat 08:00-dan 17:00-dək qəbul olunur.
Alternativ olaraq, donor olmaq istəyən şəxslər www.odtkm.gov.az rəsmi internet səhifəsinə daxil olub, “Donor ol” bölməsində yerləşdirilmiş elektron formanı dolduraraq onlayn şəkildə qeydiyyatdan keçə bilərlər. 

Əgər şəxs sağlığında donor olmaqla bağlı rəsmi qaydada yazılı razılığını təqdim edibsə, onun ölümündən sonra ailənin razılığına ehtiyac yoxdur. Bu yazılı razılıq hüquqi qüvvəyə malik sənəd sayılır və vəfat etmiş şəxsin iradəsini ifadə edir. Lakin şəxs sağlığında heç bir ərizə verməyibsə və donor olmaqla bağlı iradəsini sənədlə bildirməyibsə, bu halda ailənin yaxın üzvlərindən birinin yazılı razılığı tələb olunur.

Bəli, ölümdən sonra donor olmaq istəyini bildirmiş şəxs bu qərarından istənilən vaxt imtina edə bilər. Əgər şəxs daha əvvəl ərizə ilə müraciət edərək razılıq veribsə, sonradan Koordinasiya Mərkəzinə yenidən müraciət etməklə həmin razılığı geri götürə bilər. Onlayn qeydiyyat zamanı da istifadəçi şəxsi məlumatlarını yeniləmə və razılığını ləğv etmə hüququna malikdir. Qanunvericilik donorun istəklərinə hörmətlə yanaşır və onun son qərarını əsas götürür. Bu, insan hüquqlarına və şəxsi iradəyə əsaslanan mühüm prinsipdir.

Seçim prosesi Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyinin vahid informasiya sistemi vasitəsilə aparılır. Bu sistem orqan üçün ən uyğun resipienti tibbi göstəricilər əsasında avtomatik şəkildə müəyyən edir. Bu göstəricilərə resipientin orqan ehtiyacı, uyğunluq dərəcəsi (qan qrupu, toxuma uyğunluğu və s.), tibbi vəziyyəti və gözləmə siyahısındakı yeri daxildir. Sistem subyektiv müdaxiləni tamamilə istisna edir, seçim tamamilə obyektiv meyarlara əsaslanır. Beləliklə, donor orqanları ən ədalətli və effektiv şəkildə istifadə olunur və daha çox insanın həyatını xilas etməyə imkan yaradır. 

Transplantasiya yalnız beyin ölümü diaqnozu təsdiq edilmiş hallarda icra olunur. Beyin ölümü insanın bütün beyin funksiyalarının, o cümlədən beyin kötüyünün tam şəkildə dayanmasıdır. Bu vəziyyət tibbi və hüquqi baxımdan bioloji ölüm deməkdir. Həkimlər donorun orqanlarını tibbi baxımdan qiymətləndirir və yalnız uyğun hesab olunan orqanlar istifadə olunur.

Transplantasiya əməliyyatı üçün orqanların sağlam, canlı və funksional vəziyyətdə olması əsas şərtdir. Beyin ölümü zamanı insanın beyin fəaliyyəti tam şəkildə dayanır və bu vəziyyət rəsmi olaraq bioloji ölüm halı kimi qəbul olunur. Lakin bu zaman süni nəfəs aparatları və digər tibbi vasitələrlə ürək döyüntüləri və qan dövranı bir müddət davam etdirilə bildiyindən, orqanlar oksigenləşmiş qanla təmin olunmaqda davam edir. Bu da onların müəyyən müddət ərzində funksional vəziyyətdə qalmasına və transplantasiya üçün yararlı olmasına imkan verir.